Çocuklarda kaka tutma (dışkı retansiyonu), ebeveynlerin sıkça karşılaştığı bir durumdur ve çoğu zaman hem fiziksel hem de psikolojik nedenlere dayanır. Bu problem, çocuğun dışkısını bilinçli olarak tutması veya tuvalete gitmeyi reddetmesiyle ortaya çıkar. Kaka tutma uzun vadede kabızlığa, karın ağrısına ve hatta dışkı kaçırmaya neden olabilir.
Çocuklarda Kaka Tutmanın Nedenleri
Çocukların dışkılarını tutmalarının farklı nedenleri olabilir. Zorlama veya cezalandırma içeren yanlış tuvalet eğitimi, tuvalette uzun süre oturmaya zorlanma, erken veya geç başlanan tuvalet eğitimi gibi olumsuz deneyimler çocuğun kaka tutma isteğini artırabilir.
Lif açısından fakir beslenme, yetersiz su tüketimi, süt ve süt ürünlerinin aşırı tüketimi, tuvalete gitmeyi ertelemeye bağlı olarak dışkının sertleşmesi kabızlık oluşumuna yol açabilir.
- Kakanın acı verici olması nedeniyle tuvaletten korkma
- Karanlık veya yalnız tuvalete gitmekten çekinme
- Tuvaletin hijyenik olmaması veya kötü kokması, çocukların tuvaletten korkmasına ve tuvaletle ilgili kaygı duymasına sebebiyet verebilir.
Kardeş kıskançlığı veya aile içi değişiklikler (yeni bir kardeşin doğması, taşınma, okul değişikliği vb.), stres, kaygı ve duygusal baskılar, aşırı koruyucu ebeveyn tutumları gibi psikolojik ve duygusal faktörler yine çocukta kaka tutma eğilimine neden olabilir.
Okulda veya kreşte tuvalete gitmekten çekinme, arkadaşlarının önünde tuvalete gitmekten utanma, temiz olmayan okul tuvaletlerinden kaçınma davranışları da gelişebilir.
Çocuklarda Kaka Tutmanın Belirtileri
Ebeveynler, çocuklarının kaka tuttuğunu aşağıdaki belirtilerden anlayabilirler:
- Uzun süre tuvalete gitmeme (2-3 gün veya daha fazla süreyle kaka yapmama)
- Karın ağrısı ve şişkinlik
- Bacakları sıkıca birleştirme, yere çömelme veya bir yerlere tutunarak dışkıyı tutmaya çalışma
- İştahsızlık ve huzursuzluk
- Aniden altına kaka kaçırma (enkoprezis)
- Dışkının sertleşmesi ve yaparken acı çekme
Çocuklarda Kaka Tutma İçin Evde Alınabilecek Önlemler
Çocuklarda kaka tutma sorunu genellikle evde uygulanabilecek bazı yöntemlerle çözülebilir.
1. Doğru Tuvalet Eğitimi Verin
Tuvalet eğitimi sürecini baskıcı ve stresli hale getirmeyin. Çocuğun tuvalette rahat hissetmesini sağlayın, onun seviyesine uygun bir oturak veya klozet adaptörü kullanın. Tuvalet saatlerini eğlenceli hale getirmek için kitap okuyabilir, sevdiği oyuncakları yanına almasına izin verebilirsiniz.
2. Lif Açısından Zengin Besinler Tüketmesini Sağlayın
Meyve ve sebzeleri düzenli olarak yedirin (elma, armut, erik, kabak, ıspanak vb.). Tam tahıllı ekmekler ve yulaf ezmesi gibi besinleri beslenme düzenine ekleyin. Aşırı süt tüketimini azaltın, çünkü fazla süt kabızlığa neden olabilir.
3. Bol Su İçmesini Teşvik Edin
Günlük 1-1.5 litre su içmesini sağlayarak dışkının yumuşak kalmasını destekleyin. Çocuğunuz su içmekte zorlanıyorsa, sulu meyveler veya doğal meyve suları tüketmesini sağlayabilirsiniz.
4. Düzenli Tuvalet Rutini Oluşturun
Her gün aynı saatlerde tuvalete oturmasını teşvik edin (özellikle sabah kahvaltıdan sonra). Tuvalet zamanı geldiğinde çocuğunuza hatırlatmalar yapın, ancak baskı yapmayın.
5. Kaka Yaparken Acı Hissini Azaltın
Eğer dışkısı sertleşmişse, zeytinyağı veya lifli gıdalarla dışkının yumuşamasını sağlayabilirsiniz. Doktor önerisiyle, geçici olarak doğal müshil etkisi olan meyve püreleri (kayısı, incir, erik) verebilirsiniz.
6. Tuvalet Korkusunu Yenmesine Yardımcı Olun
Çocuğunuz tuvalete gitmekten korkuyorsa, ona tuvaletin güvenli bir yer olduğunu anlatın. Gece tuvalet korkusu varsa, tuvaletin yolunu aydınlatacak bir gece lambası kullanabilirsiniz. Tuvalete gitmeyi teşvik etmek için onu ödüllendirebilirsiniz (sticker tablosu oluşturmak gibi).
Çocuklarda Kaka Tutma Tedavisi Ne Zaman Gerekir?
Evde alınan önlemler birkaç hafta boyunca işe yaramazsa veya çocukta aşağıdaki durumlar görülürse bir çocuk doktoruna veya çocuk gastroenteroloji uzmanına başvurulmalıdır.
- 7 günden uzun süredir dışkılama yapamıyorsa
- Karın ağrısı ve kusma başladıysa
- Sürekli kaka kaçırma (enkoprezis) oluyorsa
- Dışkılama sırasında kan görülüyorsa
Genellikle tuvalet eğitimi sürecinde (2-4 yaş) kaka tutma normaldir. Ancak, 5 yaşından sonra devam ediyorsa ve kabızlık problemi oluşturuyorsa, bir uzman değerlendirmesi gerekebilir. 3 yaşındaki çocuklar kaka tutmaya daha yatkındır çünkü tuvalet eğitimi sürecindedirler. Baskı yapmadan, tuvalet eğitimini eğlenceli hale getirerek ve beslenmesine dikkat ederek bu sorunu çözebilirsiniz. 5 yaşına kadar kaka tutma zaman zaman görülebilir. Ancak, sürekli hale gelmişse ve kabızlıkla birlikte dışkı kaçırma sorunu oluşmuşsa, bir doktora danışmak gerekebilir. Özellikle stres, korku veya kaygı nedeniyle çocuklar kaka tutabilir. Aile içindeki değişiklikler, tuvalet eğitimi sırasında yaşanan olumsuz deneyimler ve sosyal kaygılar bu durumu tetikleyebilir. Kaka tutma, çocuklarda büyük sorunlardan birisidir. Kaka tutulduğu zaman dışkı kalın bağırsakta birikerek bağırsağın genişlemesine yol açar. Biriken kaka sonradan kaka kaçırmaya neden olabilir.Çocuklarda kaka tutma kaç yaşına kadar normaldir?
Çocuklarda 3 yaşında kaka tutma sorunu nasıl çözülür?
Çocuklarda 5 yaşında kaka tutma normal midir?
Çocuklarda kaka tutma psikolojik olabilir mi?
Çocuklarda kaka tutmanın zararları nelerdir?
