Çocuklarda idrar kaçırma, tıbbi literatürde "enürezis" olarak adlandırılır ve özellikle 5 yaşından sonra görüldüğünde klinik bir önem taşır. Bu durum, hem çocukların hem de ailelerin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir.

Çocuklarda İdrar Kaçırma Nedir?

İdrar kaçırma, çocuğun istemsiz olarak idrarını tutamaması durumudur. Çocuklarda idrar kaçırmanın iki türü bulunur. Bunlar gece ve gündüz olmak üzere ikiye ayrılır.

1. Gece İdrar Kaçırma (Enürezis Nokturna): Çocuğun gece uykusu sırasında idrarını tutamaması durumudur. Genellikle erkek çocuklarda daha sık görülür.
2. Gündüz İdrar Kaçırma: Çocuğun gündüz saatlerinde, uyanıkken idrarını tutamaması durumudur. Kız çocuklarında daha yaygındır.

Çocuklarda İdrar Kaçırmanın Nedenleri

Çocuklarda idrar kaçırmanın birçok nedeni olabilir. Psikolojik faktörlerin yanı sıra fiziksel olarak mesane problemleri, hormonal bozukluklar sebep olarak görülebilir.

• Genetik Faktörler: Anne veya babadan birinin çocukluk döneminde enürezis öyküsü varsa, çocuğun da bu durumu yaşama olasılığı artar. Her iki ebeveynin de geçmişinde enürezis varsa, risk %77'ye kadar yükselmektedir.
• Mesane Fonksiyon Bozuklukları: Aşırı aktif mesane veya mesane kapasitesinin düşük olması, idrar kaçırmaya yol açabilir.
• Uyku Düzeni ve Derinliği: Derin uyku sırasında mesane doluluğunun fark edilmemesi, gece idrar kaçırmaya neden olabilir.
• Hormonal Dengesizlikler: Antidiüretik hormon (ADH) seviyesindeki yetersizlik, gece idrar üretiminin artmasına ve enürezise yol açabilir.
• Psikolojik Faktörler: Stres, kaygı, aile içi problemler veya okul sorunları gibi psikolojik etkenler, özellikle gündüz idrar kaçırma vakalarında etkili olabilir.

 

 

Çocuklarda İdrar Kaçırma Tanı Yöntemleri

İdrar kaçırma şikayetiyle başvuran bir çocukta, detaylı bir değerlendirme süreci izlenmelidir:

Ailenin ve çocuğun detaylı öyküsü alınarak, idrar kaçırmanın sıklığı, zamanı ve diğer semptomlar değerlendirilir. Genitoüriner sistemin anatomik yapısı ve nörolojik muayene yapılır. İdrar yolu enfeksiyonları gibi altta yatan nedenleri tespit etmek için idrar kültürü ve idrar tahlili gibi laboratuvar testleri uygulanır.

Aileden, çocuğun işeme alışkanlıklarını ve sıvı alımını kaydetmeleri istenir. Bu günlükler, tanı ve tedavi sürecinde önemli bilgiler sunar. Ultrasonografi gibi non-invaziv yöntemlerle mesane ve böbreklerin yapısı incelenir.

Çocuklarda İdrar Kaçırma Tedavi Yöntemleri

Çocuklarda idrar kaçırma tedavisi, altta yatan nedene ve çocuğun bireysel özelliklerine göre planlanır.

• Tuvalet Eğitimi: Çocuğa düzenli aralıklarla tuvalete gitme alışkanlığı kazandırılır.
• Sıvı Alımının Düzenlenmesi: Özellikle akşam saatlerinde aşırı sıvı alımının kısıtlanması önerilir.
• Alarm Cihazları: Gece idrar kaçırma durumlarında, çocuğu uyandırarak mesanenin boşaltılmasını sağlayan alarm sistemleri kullanılabilir.
• Medikal tedavi olarak bazı ilaçlar hormon problemlerini çözmek, bazıları da aşırı aktif mesane durumunda mesane kaslarının aktivitesini azaltmak için gerekli olabilir.
• Kegel Egzersizleri: Pelvik taban kaslarının güçlendirilmesi, idrar tutma kapasitesini artırabilir.
• Biyo-geribildirim (Biofeedback): Çocuğun pelvik taban kaslarını doğru şekilde kullanmasını öğretmek için kullanılan bir tekniktir.
• Psikolojik Destek: Psikolojik faktörlerin belirgin olduğu vakalarda, çocuk ve aileye yönelik terapi seansları faydalı olabilir.

Çocuklarda İdrar Kaçırma İçin Evde Alınabilecek Önlemler

Çocuklarda idrar kaçırma (enürezis) sık görülen bir durumdur ve çoğu zaman evde uygulanabilecek basit yöntemlerle kontrol altına alınabilir.

Çocuğun belirli saatlerde tuvalete gitmesini sağlamak, mesane kontrolünü geliştirebilir. Sabah uyanınca ve gece yatmadan önce mutlaka tuvalete gitmesi teşvik edilmelidir. Gündüz saatlerinde 2-3 saatte bir tuvalete gitmesi hatırlatılmalıdır. Tuvalet alışkanlığı bir oyun veya ödüllendirme yöntemiyle desteklenerek eğlenceli hale getirilebilir.

Geceleri idrar kaçırmayı önlemek için sıvı alımına dikkat edilmelidir. Akşam yemeğinden sonra aşırı sıvı tüketimini sınırlayın. Özellikle yatmadan 1-2 saat önce su, süt veya meyve suyu gibi içecekleri minimuma indirin. Çocuk çok susarsa küçük yudumlarla su içmesine izin verin.

Çocuğun idrar kaçırma sıklığını ve nedenlerini belirlemek için bir günlük tutabilirsiniz. Günlükte idrar kaçırdığı saatler, tükettiği besinler ve sıvılar not edilebilir. Hangi günlerde daha sık idrar kaçırdığı analiz edilerek duruma özel önlemler alınabilir. Günlüğü doktorunuza göstererek tedavi sürecine katkıda bulunabilirsiniz.

Çocuklarda 4 yaşında idrar kaçırma genellikle normal kabul edilir. Bu yaşta mesane kontrolü tam olarak gelişmemiş olabilir. Ancak, gündüz sürekli idrar kaçırma veya tuvalete gitme konusunda isteksizlik varsa bir uzmana danışmak ve evde alınabilecek önlemleri uygulamak faydalı olabilir.